URUGUAY’IN ROBİN HOOD’UNDAN VEDA

8.Mart.2015’te Milliyet’te çıkan yazım…

Dünyanın en fakir lideri olarak akıllara kazınan Uruguay devlet başkanı Mujica, geçtiğimiz hafta siyasete veda etti. Gençlik yıllarında ülkenin Robin Hood’ları olarak bilinen Tupamaros örgütü üyesiyken 14 yıl hapis yatmıştı

Uruguay’ın geçen hafta devlet başkanlığından emekli olan lideri Jose Alberto Mujica’nın vedası, bütün dünyayı derinden üzdü. Uruguaylıların “Pepe” diyerek seslendiği ‘dünyanın en yoksul devlet başkanı‘ unvanını bileğinin hakkıyla kazanan Mujica’nın siyaset sahnesinden çekilmesi, bambaşka ülkelerden çok sayıda insanın hayallerinin sona ermesi demekti. Maaşının yüzde 90’ını yoksullara ve küçük girişimcilere bağışlayan, başkanlık konutu yerine karısının çiftliğinde yaşamayan devam eden Mujica, yolsuzluk ve yalanla özdeşleşmiş siyasetin naif ve ağırbaşlı yapılabileceğini göstermesiyle bütün dünya için bir umut ışığı doğurdu.

Küçük mavi Vosvos’uyla Uruguay sokaklarında eşiyle dolaşmaya çıkan, sadece iki polisin koruğu evinin bahçesinde çamaşırlarının asılı olduğu ve bir bacağı eksik köpeğinin yaşadığı, eşcinsel evliliklere ve kürtaja onay veren, sağlığa olan zararlı etkilerini dile getirdiği halde esrarın kullanımını yasallaştıran ancak uyuşturucu ticaretine karşı çıkan, Guantanamo’nun eski mahkumlarını ve kilometrelerce uzaktan gelen Suriyeli mültecileri ülkesine kabul eden Mujica, sadece Uruguaylıların sahip olma şansına eriştiği bir siyasi lider oldu.

Türkiye’de ve farklı birçok ülkede Uruguay’da yaşamak için sıralanan onlarca nedenden biri olarak hep Mujica gösterildi. Dünyanın ekonomik krizle sarsıldığı yıllarda Mujica’nın 12 bin dolara denk gelen resmi maaşının sadece 775 dolarını kendine alması, siyasetçileri yolsuzluk skandalıyla suçlanan ülkeler için bir ütopyaydı. BBC’nin haberine göre Mujica 2010’da arabasının değerine denk düşen 1.800 doları mal varlığı olarak gösterdi. 2012’de ise eşinin sahip olduğu toprak, traktör ve evin yarısını ekleyerek mal varlığının 215 bin dolar olduğunu açıkladı.

Adı İnka kralından
Sevimli görünümüyle gönülleri çalan 80 yaşındaki Uruguaylı siyasetçiyi özel kılan bir diğer niteliği de siyasi geçmişiyle devlet başkanıyken yaptıklarının birebir örtüşmesi. Time dergisi tarafından 1960’lı yıllarda Uruguay’ın Robin Hood’ları olarak tanımlanan Tupamaros örgütü üyesi olan Mujica, gençken uğruna mücadele verdiği siyasi hayallerini devlet başkanı olarak yerine getirmeyi başardı. Zenginden alarak fakire veren sosyalist gerilla örgütünün bir üyesi olan Mujica, vurulmasına ve hapse girmesine yol açan zorlu mücadelesini zaferle taçlandırarak daha iyi bir dünya için hayal kuran birçok kişiye örnek oldu.

Küçük yaşta babasını kaybeden Mujica’yı güçlü bir karakter olan annesi büyüttü. Sokaklarda satıcılık yaparak ailesine katkıda bulunan Mujica’nın Küba’daki devrim sırasında Che Guevara ile tanışması ise bir dönüm noktası oldu. Mujica, yoksul şekerkamışı işçileri ve öğrencilerden oluşan, adını İnka kralı Tupac Amaru’dan alan Tupamaros’un içinde aktif olarak yer aldı. Küba gibi yüksek dağlara sahip olmadığı için Uruguay’ın “şehir gerillaları” olan Tupamaros, başta Batılı diplomatları kaçırarak ve bankaları soyarak şiddetten uzak bir yöntem izledi.

Hapis koşulları delirtti
Ancak örgütün gittikçe eylemlerine daha çok şiddet katması üzerine 1973‘te bir darbe gerçekleşti; herkes bundan en çok örgütü suçladı. Altı defa vurulan Mujica, 1985‘te Uruguay demokrasiye geri dönünceye kadar izolasyon ve çok zor koşullar altında 14 yıl hapis yatmak zorunda kaldı. Tupamaros üyelerinin çıldırmanın eşiğine geldiği hapis hayatının ardından Mujica, örgütü siyasi partiye çevirmeyi başararak sol koalisyon Frente Amplio’yu kurdu. 2010 yılında devlet başkanı seçilen Mujica, Guardian gazetesine Don Kişot olduklarından bahseden eski Tupamaros gerillaları gibi, emekli olana kadar yılmadan yel değermenlerine karşı savaşmaya devam etti.

Yoksul kadınlara adalet
en önemli mücadele alanı

Mujica hakkında Uruguay’a giderek çok kapsamlı ve enfes bir portre yazan Guardian gazetesinden Giles Tremlett’e göre Mujica sınıf çatışması fikrinden vazgeçmiş değil. Maaşının çoğunu bekar annelere gönderen Mujica, eşcinsel evliliklere neden onay verdiğini açıklarken toplumsal cinsiyet ile ilgili olarak Tremlett’e şunları söylüyor: “Tek yaptığımız insanlık kadar eski olan bir şeyi kabul etmek oldu. En iyisi insanların nasıl yaşamak istiyorlarsa öyle yaşaması. Cinsel açıdan ikircikli olanlar eğer fakirlerse ciddi bir sorun yaşıyorlar. Zenginlerse kabul görüyorlar. Bu kaba bir ifade ama bence gerçek bu. En çok ezilen kadınlar ise fakir olanlar. Maçoluk en çok alt sınıfları vuruyor. Fakir kadınlara toplum iyi davranmıyor. Çok çocukla ortada kalıyorlar. Benim için adalet adına verilecek en önemli mücadele bu.”