7.Ekim.2014’te Milliyet’te yayınlanan yazım…
Genelde ‘aptalca’ olarak nitelendirilen fikirleri hayata geçiren Paul Budnitz, güçlü rakipleri olmasına rağmen bir sosyal ağ kurdu. Reklam almadığı için ‘Facebook karşıtı’ denilen Ello’ya on binlerce üyelik talebi yağıyor
“Reklamcılar, sosyal ağınıza sahip. Paylaştığınız her şey, edindiğiniz her arkadaş, takip ettiğiniz her internet sitesi, takip ediliyor, kaydediliyor ve veriye dönüştürülüyor. Reklamcılar, size daha çok reklam gösterebilmek için verilerinizi satın alıyor. Siz, alınan ve satılan bir ürünsünüz. Biz ise daha iyi bir yolun olduğuna inanıyoruz. Biz cesarete inanıyoruz. Güzelliğe, basitliğe ve şeffaflığa inanıyoruz. Biz sosyal ağın güçlenmek için bir araç olduğuna inanıyoruz. Siz bir ürün değilsiniz.”
Bu güçlü satırlar, son birkaç haftadır tüm dünyayı kasıp kavuran yeni sosyal ağ Ello’nun manifestosunda yer alıyor. “Facebook karşıtı sosyal platform” olarak günlerdir sosyal medyada ve birçok haber sitesinde yer alan Ello’nun en çok öne çıkan özelliği, Facebook gibi üyelerinin verilerini satmıyor ve reklam göstermiyor olması. Her bir saatte 40 bin ya da 50 bin kişinin ya siteye üye olduğunu ya da üye olmak için istekte bulunduğunu söyleyen Ello’nun kurucularından Paul Budnitz, sitenin her zaman bedava olarak kalacağını vurguluyor.
Arkadaşları için kurdu
Budnitz, Ello’yu ilk defa yaklaşık bir yıl önce internetteki diğer sosyal ağlardan sıkıldığı için kendi arkadaşları için kurmuş. 100 kadar üyesi olan Ello, 7 Ağustos’ta deneme sürümünü bütün dünyaya açtı. Ancak şu an Ello’ya üye olabilmenin iki yolu var: Ya şimdiki üyelerinden davetiye almanız gerekli, ya da sitedeki manifestoyu kabul ettiğinize dair bir butona tıkladıktan sonra bekleme listesine girmeniz. Eğer manifestoyu kabul etmezseniz, bu sefer Facebook’un gizlilik kurallarının yer aldığı sayfaya yönlendiriliyorsunuz.
Binlerce kişi Ello’ya üye olmak adına talepte bulunduğunuz için, bu yeni sosyal ağa dahil olabilmek için aylarca beklemeniz gerekebilir. Twitter’da birçok kullanıcının, Ello’dan davetiye almak için “yalvardığını” ya da davetiye alamazsa “ağlayacağını” yazdığını görebilirsiniz. Bazıları uluslararası pazar yeri olan eBay’de edindikleri Ello davetiyelerini 500 dolara varan fiyatlarla satıyor.
Gerçek isim politikası yıldırdı
Sitenin kurucusu Budnitz’e en çok, site bedava olacaksa nasıl gelir sağlayacağına dair sorular yöneltiliyor. Sitenin deneme sürümünde şu anki kullanıcılarıyla sürekli iletişimde olduklarını dile getiren Budnitz, Apple Store’da olduğu gibi, sitenin bazı özelliklerinin birkaç dolara satılabileceğini aktarıyor. Budnitz’e göre kullanıcılar, tek girişte birden fazla hesabı kontrol etmek gibi birçok farklı özellik için para verebiir. Budnitz, birçok kullanıcının Ello’ya hangi özelliklere para ödeyebileceklerini belirten mesajlar attığını vurguluyor.
‘Hipster sosyal ağ’ olarak da adlandırılan Ello’ya bu kadar yoğun ilgi gösterilmesi, birçok kullanıcının Facebook’tan gerçekten sıkıldığını göstermesi adına çok ilginç. Ello’ya çok sayıda başvurunun yağmasının nedenlerinden biri de Facebook’un kullanıcılarına ‘gerçek isim kullanmalarını’ zorunlu tutması. Sahne şovu sergileyen transseksüellerin ‘Sister Roma’ ya da ‘Lil Hot Mess’ gibi isimlerle Facebook’a kayıt yaptıramaması, LGBTT topluluklarının protestosuna neden olmuş, Facebook bir açıklama yaparak özür dilemek zorunda kalmıştı.
‘Facebook sosyal ağ değil’
Facebook’un üst düzey yöneticilerinden Sheryl Sandberg, Ello’nun üzerinde yoğunlaşan kamuoyu ilgisiyle ilgili bir soruya “Henüz siteyi görmedim” açıklamasında bulundu. Ello’nun kurucusu Budnitz ise Facebook’a rakip olmadıklarını vurgulasa da, ‘Facebook karşıtı sosyal ağ’ olarak anılmaktan hoşnut olduklarını söylüyor. Budnitz’e göre 1.3 milyar kullanıcısı olan Facebook’un amacı dünyadaki herkesi üyesi yapmak. Budnitz ise Bloomberg Businessweek’e verdiği röportajda, “Facebook bir sosyal ağ değil, bir reklam sitesi. Biz, parçası olmak istediğimiz bir sosyal ağ kurmak istiyoruz” ifadesini kullanıyor.
Tasarım üzerine inşa
edilmiş bir sosyal ağ
Ello’yu diğer internet girişimlerinden ya da sosyal ağlardan farklı kılan bir özelliği kurucularının iş insanları değil, tasarımcılar ve sanatçılar olması. Bunun etkisini sitede gezinmeye başladığınızda hissetmeniz mümkün. Yedi kurucusu olan Ello’nun tasarımı, çok basit bir şekilde kurgulanmış ve gereksiz ayrıntılardan ayıklanmış. Yüksek çözünürlüklü görsellere ve fotoğraflara geniş yer ayırma imkanı tanıyan Ello’nun beyaz zemini üzerinde Twitter, Tumblr ve WordPress’te sahip olduğunuz bazı özelliklerin benzerlerini görüyorsunuz.
Bisiklet ve oyuncak
üretiminden Ello’ya
Ello’nun kurucusu Paul Budnitz’in hikayesi, girişimcilere ilham verecek nitelikte. ABD’nin Vermont eyaletinde Budnitz Bisikletleri’nin sahibi olan Budnitz’in bir bisiklet dükkanı açmasında rol oynayan etmen istediği gibi bir bisiklet bulamaması olmuş. Bunun üzerine titanyumdan yapılan ve fiyatları 8 bin dolara kadar ulaşan bisikletleri üreten Budnitz’in bir diğer girişimi de Kidrobot olmuş. İlk aklına geldiğinde bunun ‘aptalca’ bir fikir olduğunu düşünse de, graffiti ve sokak sanatçılarının ürettiği oyuncakların satıldığı Kidrobot girişimi büyük ilgi görmüş.
Budnitz, bugüne kadar tutan girişimleriyle bütün kuralları alt üst etmiş bir isim. Mashable’da yer alan habere göre Budnitz’in Ello’yu kurmayı düşündüğünü söylediği arkadaşları, bunun ne kadar ‘aptalca‘ olduğunu dile getirmiş; çok büyük ve önemli oyuncuları olan bir piyasaya girmenin ne kadar doğru olduğunu sorgulamışlar. Reklam panolarının olmadığı Vermont’tan esinlenen Budnitz ise aklına koyduğu Ello’yu hayata geçirmiş. Genelde 30 yaş altındaki girişimcilerin projelerinin tutacağı tavsiye edilirken, 47 yaşındaki Budnitz’in yeni bir girişime el atması da tabuları yıkan bir başka etmen.
Eleştirenleri de çok
Ello’nun gördüğü yoğun ilgi bir yana, sosyal medya üzerinde eleştirenleri de çok fazla. Çoğunlukla iyi niyetli bir girişim olarak görülse de birçok teknoloji gurusu, gelir modeli olmayan bir sosyal ağın nasıl ayakta kalacağını sorguluyor. Teknoloji yazarı Steven J. Vaughan-Nichols, basit bir tasarımı olsa da Ello’nun kullanıcı dostu olmadığını öne sürüyor. Ello’dan önce de çok sayıda Facebook rakibi sosyal ağın piyasaya çıktığını, ancak hepsinin teker teker yok olduğunu söyleyen Vaughan-Nichols, “Ello’ya da veda etmenin gerektiğini” belirtiyor.
Kimilerine göre kullanması karmaşık olan Ello’ya Facebook’ta olduğu gibi yaşlıların gelip gelmeyeceği de merak konusu. Her ne kadar sitenin kurucuları Ello’yu daha güvenli bir sosyal ağ haline getirmeye çalıştıklarını açıklasa da sitenin hackerlara açık yapısı çok fazla eleştiri alıyor. Bütün bu eleştiriler bir yana, son zamanlarda hiçbir yeni sosyal ağın bu kadar çok heyecan uyandırmamış olması Ello’nun ileride daha çok konuşulacağını kanıtlar nitelikte.